. Çene Eklemi Rahatsızlığı ve Tedavisi

Hayatımızın bir döneminde mutlaka çenemizde bir problem yaşamışızdır.Ya çenemizi fazla açmak istediğimizde kıt,kıt diye bir sesle irkilmiş,ya da sabahları uyandığımızda yanaklarımızda ve çenemizde şiddetli ağrı hissetmişizdir.İşte bu tür yakınmaları içine alan çene eklemi rahatsızlığı,günümüzde yaygın bir kesimi etkisi altın almış durumdadır. Çene eklemi rahatsızlığı,daha çok genç ve orta yaşlarda görülen,yaşam kalitesini düşüren bir rahatsızlıktır.Baş,kulak,çene ağrısı,kulak çınlaması,çene ekleminden ses gelmesi, ağrı, ağzı fazla açamama şeklinde semptomlar içerir.


Bu tür yakınmalarla tek başlarına mücadele edemiyeceğini anlayan hastalar ,dişhekimi, nöroloji uzmanı,fizik tedavi uzmanı,kulak-burun-boğaz uzmanı ve sonunda psikiyatrise kadar uzanan yoğun bir maratona başlarlar. Çene eklemi rahatsızlığının oluşma nedenleri olarak çok fazla sebep sayılabilir.Farkında olmadan çene eklemimizi ve çene-yüz kaslarımızı aşırı yüklenmeden dolayı yoruyor olabilir ve yine sürekli dişlerimizi sıkıyor ve özellikle geceleri diş sıkmayı ve gıcırdatmayı alışkanlık haline getiriyor olabiliriz. Yine fizyolojik olmayan bir diş kapanışına sahip olabilir ya da daha önceleri çene-yüz bölgesine bir travmaya maruz kalmış olabiliriz.Bunun gibi pek çok neden bu rahatsızlığı tetikleyebilir. Bu tür rahatsızlıkta tek bir tedavi seçeneği mümkün değildir.Çene-yüz kaslarındaki varsa spazmın azaltılması,optimum bir kapanışın sağlanması,çene ekleminin üzerine düşen aşırı yüklerden arındırılması gibi çeşitli tedavi seçenekleri uygulanabilir.


MUAYENE METODLARI: Detaylı bir muayene ilk yapılacak işlemdir.Rahatsızlığın nedenleri tek tek tespit edilip,etkili bir tedaviye başlanmış olunur.En iyi tedavi tabii ki,hasta eğitimiyle birlikte yapılan ortak tedavi şeklidir.


Yapılacak işlemler:
-Çiğneme kaslarının muayenesi: Çene-yüz kaslarının gevşemesi ve kasılması ile ağzın açılma ve kapanma,konuşma ve çiğneme fomksiyonları muayene edilir.
-Diş ve kapanış muayenesi: Dişlerin anatomik şekli,çiğneme fonksiyonlarını direkt etkiler.Uygun olmayan kapanış,çene eklemine aşırı yük binmesine sebep olur.Stabil bir kapanışın olması,satabil bir eklem demektir.
-Çene eklemleri muayenesi: Çene eklemi alt ve üst çene kemiğindeki bağlantıyı sağlar.Bu durum ağzın açma ve kapama,konuşma,çiğnemede büyük etki yapar. Bu muayenelere ek olarak kişinin stres altında olup olmadığı,dişlerini sıkıp sıkmadığı,dişlerini gıcırdatıp gıcırdatmadığını,ailede çene eklemi ile ilgili şikayetlerin olup olmadığı gibi sorular sorulur.Alınan cevaplar tedaviye ışık tutacaktır.

Yine muayene sırasında,kasları etkileyebilecek sinir sistemini ilgilendiren bir rahatsızlık olup olmadığı da dikkatle incelenir.Daha sonra çene-yüz kasları,parmak uçlarıyla palpe edilerek ağrı tespiti yapılır.Ağzı açma ve kapama işlemleri tekrarlanır.Çene eklemlerinden ses gelip gelmediğine dikkat edilir.Yine ağzın maksimum açılış miktarı da ölçülebilir. Çene eklemi rahatsızlığında teşhis metodları olarak pek çok test yardımcı olur.Tomografi ve MRI en sık kullanılan görüntüleme yöntemleridir.Özellikle MRI,yumuşak dokuların detaylı görüntülerini verir ve disk veya bağlardaki hasarları görmeye yardımcı olur.EMG ise bir başka yöntemdir.Kasların nasıl kasıldığını ölçer. Muayene sırasında kapanışa ait problemleri daha yakından incelemek için,hastanın alt ve üst çenesinden ölçü alınıp,model elde edilir.Bunlar bir artikülatöre nakledilir.Ve daha sonra incelenir.


TEDAVİ SEÇENEKLERİ:

-Tedavide ilk seçenek hastanın stresten uzaklaşmasını sağlamaktır.Yine çenenin dinlendirilmesi ve kasların gevşek tutulması,eklemlerdeki aşırı yükün azaltılması da çok önemlidir.
-Tedavi sürecinde kesinlikle yumuşak gıdalar tercih edilmelidir.Ciklet çiğnemek,havuç gibi sert yiyecekler yemek kesinlikle yasaktır.
-Esnerken ağız fazla açılmamalıdır. -Uyurken yüzüstü yatılmamalıdır.
-Yüksek yastıkta yatılmamalıdır.
-Araba kullanırken başın arka tarafı mutlaka desteklenmelidir.Koltuk dik pozisyonda olmalıdır.
-Soğuk havalarda yüz kasları sıcak tutulmalıdır.
-Ağrı arttığında soğuk ve sıcak kompresler uygulanabilir.
-Ağızdan solunum yerine burunla solunum yapılmalıdır.
-Çene egzersizleri yapılabilir.
-Aşırı ağrılı durumlarda ağrı kesici,kas gevşetici ya da antienflamatuarlar kullanılabilir.
-Derin nefes alıp vermek,yoga veya spor yapmak ta stres yönetimi için uygun yöntemlerdir.
-Biofeedback tekniği de ayrı bir yöntemdir.Bu teknik stres altında vücudumuzda neler olduğunu bilmemize yardım eder ve vücuttaki stres yanıtlarını kontrol edebiliriz.Çene kaslarının üzerine yüzey elektrotlar yerleştirilir.Eğer dişler sıkılıyorsa,kaslar gerginse makine işaret verir.
-Geceleri takılan bruksizm splinti veya gece plağı yine gece boyunca dişleri korur.Böylece diş sıkmaya bağlı oluşan,kas kasılmasını azaltır.
-Restoratif tedavi ile dişlerin şekil bozuklukları ve boyları düzeltilir.Kapanış uygun hale getirilir.Eğer diş fazla uzunsa biraz aşındırma ile(selektive mölleme)oklüzal düzenleme sağlanır.Eğer diş fazla küçükse kapanışa uydurmak için,kron yapılır.Kapanış uygun hale gelirse,eklem daha rahat hareket imkanı bulur.
-Yine ortodonti ile dişler istenilen konuma getirilir.
-Bütün bu seçeneklerden sonra hala düzelme sağlanamamışsa,çözüm cerrahidir.Cerrahi operasyon sonrası fizik tedavi desteğine ihtiyaç duyulabilir.Ağrı ve kasların rahatlığına yardımcı olur.
-Bütün bu tedavi seçeneklerine ek olarak uygun bir stres yönetimi kaçınılmazdır.Bunun için uzman psikiyatristlerden yardım almak çok yararlı olacaktır.Tedavinin geriye dönmesini engelleyecek ve hayatı daha yaşanır hale getirecektir.